کد مطلب:49879 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » قرآن

آيا امكان دارد كه در قرآن آيه اي آيه ء ديگر را نسخ كند؟

سؤال نموده ايد كه آيا مي شود آيه اي آيه ديگر را نسخ كند يا خير؟ بلي، مي شود آيه اي حكم آيه ديگر را نسخ كند. در آيه 106 سوره «بقره» خداوند مي فرمايد: هر آيه اي را كه ما نسخ كنيم يا آن را به تأخير اندازيم، بهتر از آن يا همانند آن را مي آوريم. آيه ياد شده دلالت بر امكان وقوع نسخ در آيات الهي دارد. مرحوم علامه طباطبايي در تفسير اين آيه مي فرمايد: روايات فراوان از شيعه و سني داريم كه بعضي از آيات قرآن ناسخ اند و بعضي منسوخ. براي آگاهي بيشتر ر.ك: اصول كافي، تفسير برهان، نورالثقلين، در ذيل آيه 7 سوره آل عمران. از نظر عقلي هم مانعي ندارد كه حكمي نازل شود و بعد بنا به مصالحي آن حكم عوض گردد. از باب نمونه آيات نجوا (آيات 12 و 13، سوره مجادله) كه خداوند نهي مي كند مسلمانان را از اين كه در گوشي با پيامبر(ص) صحبت كنند؛ مگر اين كه قبل از آن صدقه بدهند، هيچ كس به اين آيه عمل نمي كند مگر اميرالمؤمنين(ع). بعد آيه نازل مي شود كه مي توانيد با پيامبر(ص) نجوا كنيد و نيازي به دادن صدقه نيست. بيشتر مفسران آيه اول را منسوخ مي دانند و آيه دوم را ناسخ آن. مواردي هم هست كه دستور پيامبر(ص) به وسيله آيه قرآن نسخ شده است؛ مثلاً آن حضرت و مسلمانان مأمور به نماز خواندن به طرف بيت المقدس بودند. مدتي بعد آيه نازل شد كه به طرف بيت المقدس نماز نخوانيد و به سوي كعبه رو كنيد. براي آگاهي بيشتر ر.ك: آيات 142 تا 145 سوره بقره. خلاصه در اصل نسخ شدن احكام خداوند بنا به مصلحت زمان و اشخاص و يا مصالح ديگر، جاي سخن و ترديد نيست. چيزي كه هست اين كه بسياري از آيات هستند كه عده اي مدعي نسخ آن شده اند؛ در حالي كه اين چنين نيست و هر آيه حكم خاصي را بيان مي كند و مدعيان نسخ چون نتوانسته اند هر آيه را در جايگاه خودش معنا كنند، بين دو آيه تنافي ديده و حكم به نسخ كرده اند. در همين آيات تحريم خمر، همان طور كه اشاره نموده ايد، هيچ گونه نسخي وجود ندارد و روايات هم مؤيد اين مطلب است. حتي در بعضي از روايات {H{/Bلا تَقْرَبُوا اَلصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكاري {w5-10w}{I4:43I}/}H} به اين شكل تفسير شده كه در حالت سكر خواب و خواب آلودگي نماز نخوانيد. البته خواب آلودگي يكي از مصاديق مسكر است و سكار به حالت مستي هم گفته مي شود. در اين صورت باز هم سخني در كار نيست؛ چون آيه نفرموده است خوردن شراب اشكال ندارد؛ بلكه از خواندن نماز در حالت مستي نهي كرده است؛ يعني، نماز خواندن در حال مستي صحيح و مقبول نيست. پس بايد شراب نخوريد؛ چرا كه در صورت خوردن شراب نمي توانيد نماز بخوانيد. گفتني است كه تكليف كردن شخص مست، به نزديك نشدن به نماز معنا ندارد، چون مست اين مطلب را نمي فهمد كه به او گفته شود نماز خواندن در حالت مستي حرام است (مثل ديوانه و بچه غير مميز كه نمي تواند مكلف به احكام باشند).